روایت تاریخی

پس از خطبه حضرت زينب، در بازار کوفه، امام سجّاد علیه‌السلام با اشاره‌ای مردم را ساكت كردند و پس از حمد و ثنای الهی و صلوات بر پيامبر صَلَّیَ‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَم   چنين فرمودند: أَيُّهَا النَّاسُ! مَنْ عَرَفَنِي فَقَدْ عَرَفَنِي وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْنِي فَأَنَا أُعَرِّفُهُ؛ ای مردم! هر كس مرا می‌شناسد كه هيچ؛ امّا آن‌ها كه مرا  نمی‌شناسند، خودم را معرّفی می‌کنم تا بشناسند؛ بِنَفْسِي أَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ؛ أَنَا ابْنُ مَنِ انْتُهِكَتْ حُرْمَتُهُ وَ سُلِبَتْ نِعْمَتُهُ وَ انْتُهِبَ مَالُهُ وَ سُبِيَ عِيَالُهُ، من علي‌بن‌حسين علیه‌السلام فرزند علي‌بن ‌ابی طالبم. من پسر كسی هستم كه حرمت او را شكستند و اموالش را غارت و خانواده اش را اسير كردند. أَنَا ابْنُ الْمَذْبُوحِ بِشَطِّ الْفُرَاتِ مِنْ غَيْرِ ذَحْلٍ وَ لَا تِرَاتٍ أَنَا ابْنُ مَنْ قُتِلَ صَبْراً وَ كَفَى بِذَلِكَ فَخْراً؛  من پسر كسی هستم كه او را در كنار شط فرات، بی هيچ گناهی سر بريدند! من فرزند كسی هستم كه او را به سختی شهيد كردند و همين افتخار برای او كافی است.

أَيُّهَا النَّاسُ ! فَأَنْشُدُكُمُ اللَّهَ  ! هَلْ تَعْلَمُونَ أَنَّكُمْ كَتَبْتُمْ إِلَى أَبِي وَ خَدَعْتُمُوهُ! ای مردم! شما را به خدا قسم! آيا شما نبوديد كه برای پدرم نامه‌ها نوشتيد و پس از آن نيرنگ زديد؟!  وَ أَعْطَيْتُمُوهُ مِنْ أَنْفُسِكُمُ الْعَهْدَ وَ الْمِيثَاقَ وَ الْبَيْعَةَ وَ قَاتَلْتُمُوهُ با او پيمان بسته و بيعت كرديد؛ امّا به جنگ او برخاستيد! فَتَبّاً لِمَا قَدَّمْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ وَ سَوْأَةً لِرَأْيِكُمْ بِأَيَّةِ  ننگ بر شما باد به آن چيزی كه براي خود فرستاديد و چه زشت تصميم می‌گيريد! عَيْنٍ تَنْظُرُونَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ؛ إِذْ يَقُولُ لَكُمْ قَتَلْتُمْ عِتْرَتِي وَ انْتَهَكْتُمْ حُرْمَتِي فَلَسْتُمْ مِنْ أُمَّتِي؛ با چه روئی می‌خواهيد به صورت رسول خدا صَلَّیَ‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَم نگاه كنيد كه به شما می‌گويد: عترت مرا كشتيد و حرمت مرا شكستيد، پس شما از امّت من نيستيد! با این سخنان؛ صدای مردم به گريه بلند شد و خطاب به هم ‌گفتند: نابود شديم و از آن خبر نداريم!

امام سجّاد علیه‌السلام در ادامه فرمودند: رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً قَبِلَ نَصِيحَتِي وَ حَفِظَ وَصِيَّتِي فِي اللَّهِ وَ فِي رَسُولِهِ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ فَإِنَّ لَنَا « فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةً حَسَنَةً » [1] ؛ خداوند بيامرزد كسي را كه نصيحت مرا گوش كند و سفارش مرا در باره خدا و رسولش و اهل بيت آن حضرت حفظ كند، زيرا رسول خدا صَلَّیَ‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَم برای همگی ما الگوست.

 آن گاه مردم همگی گفتند: يابن رسول‌الله ! ما گوش به فرمان شما و حافظ احترام و عزّت شمائیم. هر دستوری كه داری بگو؛ خداوند شما را رحمت كند؛ ما با دشمن تو می‌جنگيم و با دوستانت صلح می‌كنيم؛ حتماً ما از يزيد باز خواست خواهيم كرد و از ظالمان تو بيزاری می‌جوييم!

امام سجّاد علیه‌السلام جواب دادند:  هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ ! أَيُّهَا الْغَدَرَةُ الْمَكَرَةُ ! حِيلَ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ شَهَوَاتِ أَنْفُسِكُمْ أَ تُرِيدُونَ أَنْ تَأْتُوا إِلَيَّ كَمَا أَتَيْتُمْ إِلَى آبَائِي مِنْ قَبْلُ! هيهات، هيهات! ای مردم حيله‌گر! هرگز به خواسته‌های نفسـانی خود نخواهيد رسيد؛ آيا می‌خواهيد همان گونه كه به طرف پدرانم از پيش آمديد، به سوی من هم بيـاييد؟

كَلَّا وَ  رَبِّ الرَّاقِصَاتِ فَإِنَّ الْجُرْحَ لَمَّا يَنْدَمِلْ قُتِلَ أَبِي بِالْأَمْسِ وَ أَهْلُ بَيْتِهِ مَعَهُ؛ وَ لَمْ يُنْسَى ثُكْلُ رَسُولِ اللَّهِ وَ ثُكْلُ أَبِي وَ بَنِي أَبِي وَ وَجْدُهُ بَيْنَ لَهَاتِي وَ مَرَارَتُهُ بَيْنَ حَنَاجِرِي وَ حَلْقِي وَ غُصَصُهُ تَجْرِي فِي فِرَاشِ صَدْرِي وَ مَسْأَلَتِي أَنْ تَكُونُوا لَا لَنَا وَ لَا عَلَيْنَا به خدای شتـران در راه حـجّ قسم! هرگز!  هنوز جراحات ما بهبود نيافته است! شما همين ديروز بود كه پدرم را به همراه اهل بيتش به شهادت رسانديد! هنوز مصيبت رسول خدا صَلَّیَ‌الله‌عَلَیهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَم و پدر و پسران پدرم را فراموش نكرده‌ام! هنوز اين درد راه گلوی مرا بسته و اين غصّه‌ها در سينه‌ام می‌جوشند! من از شما می‌خواهم كه نه با ما باشيد و نه ضدّ ما. [2]